Umiejętność tworzenia zdań pytajnych jest nieodzowna w komunikacji z drugą osobą. Zadajemy pytania, aby się czegoś dowiedzieć, uzyskać zgodę lub skierować na coś czyjąś uwagę. Dzisiaj przypomnę różnicę między pytaniem ogólnym a szczegółowym (w przypadku tych drugich wyróżniamy pytania o podmiot i pytania o dopełnienie) oraz między pytaniem bezpośrednim a pośrednim.
PYTANIA OGÓLNE vs. PYTANIA SZCZEGÓŁOWE
PYTANIA OGÓLNE = YES/NO QUESTIONS
W języku polskim pytania ogólne rozpoczynają się od słowa czy …, np.:
Czy pracujesz?
W odpowiedzi na pytanie ogólne zasadniczo usłyszymy Tak. lub Nie.
W języku angielskim pytania ogólne zwane są yes/no questions (wiadomo dlaczego). W języku angielskim nie mamy jednego czy. Tutaj odpowiednikami polskiego czy są operatory (auxiliaries), np. do, does, was, did, itd. Czy tworzymy poprzez ustawienie operatora przed podmiotem zdania.
operator + podmiot + czasownik
Do you work?
Yes, I do.
No, I don’t.
PYTANIA SZCZEGÓŁOWE = WH-QUESTIONS
Zarówno w języku polskim, jak i angielskim, pytania szczegółowe rozpoczynają się od słówek pytajnych, np:
– what (co lub jaki)
– when (kiedy)
– where (gdzie)
– who (kto)
– whom (kogo)
– which (który)
– whose (czyj)
– why (dlaczego)
– how (jak)
Where do you work?
(Gdzie ty pracujesz?)
W odpowiedzi nie otrzymamy krótkiego Tak. lub Nie.
PYTANIA O PODMIOT vs. PYTANIA O DOPEŁNIENIE
PYTANIA O PODMIOT = SUBJECT QUESTIONS
CO TO JEST PODMIOT?
Shakespeare napisał Hamleta.
Shakespeare = podmiot
Podmiotem jest często wykonawca czynności.
W języku polskim podmiot wyrażony jest mianownikiem (kto? co?), stąd pytania o podmiot będą miały te właśnie słówka pytające, tj. kto …? co …?
Shakespeare napisał Hamleta.
Kto napisał Hamleta?
Shakespeare.
Podobnie w angielskim:
Shakespeare wrote Hamlet.
Who wrote Hamlet?
Shakespeare.
Jak widzimy, w pytaniach o podmiot wystarczy zastąpić ów podmiot słowem pytającym.
DLACZEGO CZASAMI MAMY PROBLEM?
Otóż w języku polskim słówko pytające co? charakteryzuje nie tylko mianownik (kto? co?), ale również biernik (kogo? co?). Dlatego nieraz musimy zastanowić się, czy w danym kontekście pytamy o podmiot czy o dopełnienie.
Oto przykład zdania, w którym możemy zapytać o podmiot lub o dopełnienie, rozpoczynając oba pytania słówkiem Co …?
This ATM has a malfunction.
Ten bankomat (co?) ma awarię (co?).
PYTANIE O PODMIOT
(subject question)
This ATM has a malfunction.
What has a malfunction?
This ATM.
szyk taki jak w twierdzeniu,
tj. brak inwersji oraz brak operatora
PYTANIE O DOPEŁNIENIE
(object question)
This ATM has a malfunction.
What does this ATM have?
A malfunction.
szyk taki jak w pytaniu,
tj. inwersja z operatorem
PYTANIA BEZPOŚREDNIE vs. PYTANIA POŚREDNIE
PYTANIA BEZPOŚREDNIE = DIRECT QUESTIONS
Na początek spójrzmy na przykłady pytań bezpośrednich (direct questions), w których mamy szyk pytający i znaki zapytania, np.:
Do you work?
(Czy pracujesz?)
– pytanie ogólne
When do you work?
(Kiedy pracujesz?)
– pytanie szczegółowe
PYTANIA POŚREDNIE = INDIRECT QUESTIONS
Przed pytaniem możemy co nieco wtrącić. To może być zdanie pytajne, oznajmujące, rozkazujące, np.:
– Can you tell me …?
– I don’t know …
– Tell me …
Can you tell me if you work?
(Czy możesz mi powiedzieć, czy pracujesz?)
– ogólne pytanie pośrednie poprzedzone pytaniem
I don’t know if you work.
(Nie wiem, czy pracujesz).
– ogólne pytanie pośrednie poprzedzone przeczeniem
Tell me when you work.
(Powiedz mi, kiedy pracujesz).
– szczegółowe pytanie pośrednie poprzedzone rozkazem
Jeżeli nasze pytanie występuje po tego typu zwrotach, to traci ono swoją „bezpośredniość” i przyjmuje szyk zdania oznajmującego.
